Alicjologia czyli znajdź "Alicję.." dla siebie

Pewnie nie każdy wie, że książka "Alicja w Krainie Czarów" ma tak wielu fanów i fascynatów, że powstały całe blogi poświęcone tylko tej jednej książce, a właściwie to dwóm, bo perypetie Alicji opisuje zarówno słynna "Alicja w Krainie Czarów", jak i powstała po latach część druga "Po drugiej stronie Lustra i co tam Alicja znalazła", która jest już jednak mniej znana. "Alicję.." można rozpatrywać dwupoziomowo; z jednej strony jako historię dla dzieci, a z drugiej jako serię zagadek logicznych dla dorosłych (autor "Alicji", Lewis Carroll był wszak matematykiem).

W tym poście będzie o kilku wydaniach książek o Alicji, gdyż przedziwne przygody tej dziewczynki doczekały się wielu wydań z bardzo odmiennymi ilustracjami i tłumaczeniami, co pokazuje w jak rozmaity sposób "Alicja" bywa interpretowana. Zabierając się samemu za lekturę "Alicji.." warto poszukać takiego jej wydania, które najlepiej będzie nam odpowiadać zarówno pod względem ilustracji, jak i jakości tłumaczenia - jedne wersje trzymają się ściśle oryginału, inne od niego odbiegają, jedne wersje czyta się lepiej lub gorzej.

Nie tak dawno na blogu była już prezentowana "Alicja.." z malowniczymi ilustracjami Roberta Ingpena. Te dość klasyczne ilustracje nawiązują do pierwszego ilustratora "Alicji..", Johna Tenniela, żyjącego w tych samych czasach co Carroll. Ilustracje Tenniela można wciąż znaleźć w rożnych wydaniach, np. w jednym z kolejnych wznowień przedwojennego jeszcze tłumaczenia "Alicji.." autorstwa Marii Morawskiej.

 

 

Użyte tu np. częste zdrobnienia powodują, że wyraźnie czuć, że tłumaczenie jest już trochę archaiczne, pod tym względem o wiele lepiej czyta się bardziej współczesne, a zarazem wierne z oryginałem tłumaczenie Roberta Stillera. To tłumaczenie można znaleźć min. w dwóch bardzo odmiennych od siebie ilustracyjnie wydaniach; jedno to przedziwna wersja "Alicji.." autorstwa słowackiego ilustratora Dusana Kallaya, drugie to  "Po drugiej stronie lustra" Franciszki Themerson.

Themersonowska estetyka po latach wraca teraz do łask i rzeczywiście, konturowość ilustracji, jak to widać na stronach poniżej, jest ich dużym plusem; nie przytłaczają tekstu, są ich dopełnieniem, a zarazem z nim współgrają.

Jak pisze we wstępie do tego wydania Jasia Reichardt, Franciszka Themerson "obmyśliła dobór barw, zgodnie z którym Alicja jest Alicją z rysunków Tenniela, czarno-białą, trójwymiarową. Postać Alicji reprezentuje realny, niezmienny świat, nietknięty paradoksem lustra. Postacie po drugiej stronie lustra artystka uczyniła płaskimi i barwnymi. Czerwona Królowa i jej świta są czerwone, postacie z grupy białej – niebieskie."

Trzeba też jednak przyznać, że jeśli ktoś w trakcie lektury wciąż nie może się zorientować o co chodzi w tej książce, ani ilustracje Kallaya ani Themerson za bardzo mu w tym nie pomogą...

 

Na tle dwóch ostatnich wersji, ilustracje znanej fanom Muminków Tove Jansson wydają się już całkiem realistyczne, ale wciąż świetnie oddają atmosferę snu i dziwności, której dużo jest w "Alicji". Te ilustracje towarzyszą tłumaczeniu Elżbiety Tabakowskiej, moim zdaniem równie zgrabnemu i finezyjnemu jak to Roberta Stillera. 

 

 

Na koniec wersja lekka i popkulturowa, czyli "Alicja.." z ilustracjami Zdenka Basica, trochę w klimacie filmów Tima Burtona. Tekstu tu nie za wiele, za to są okienka;) Książka może być jako wprowadzenie do lektury "właściwej" "Alicji.."

 

 

Tytuł: Alicja w Krainie Czarów

Autor: Lewis Carroll, tł. Maria Morawska (1947r. ), il. John Tenniel

Wydawnictwo: Siedmioróg 2010

Tytuł: Alicja w Krainie Czarów. Po drugiej stronie lustra

Autor: Lewis Carroll, tł. Robert Stiller il. Dusan Kallay

Wydawnictwo: Alfa 1986

Tytuł: Po drugiej stronie Lustra i co tam Alicja znalazła

Autor: Lewis Carroll, tł. Rober Stiller, il. Franciszka Themerson

Wydawnictwo: Festina Lente 2015

Tytuł: Alicja w Krainie Czarów

Autor: Lewis Carroll, tł. Elżbieta Tabakowska, il. Tove Jansson

Wydawnictwo: Bona 2012

Tytuł: Alicja w Krainie Czarów

Autor: Lewis Carroll, il. Zdenko Basic

Wydawnictwo: Wilga 2012