Andrzej Kruszewicz opowiada o ptakach ("O ptakach", "Młody ornitolog", "Trójkowe gawędy doktora Kruszewicza", "Czy podloty to nieloty?")

Dyrektor warszawskiego zoo, Grzegorz Kruszewicz, to pewnie jeden z najbardziej znanych w Polsce ekspertów i wielbicieli ptaków. W tym wpisie zaprezentuję kilka jego książek o ptakach dla dzieci.

 

Dla początkujących

Chodząc po miejskim parku lub skwerku, zwykle można spotkać (tylko) wróble, gawrony i gołębie. Czasem jednak wnikliwy obserwator może zauważyć kogoś jeszcze i nie chodzi tu o równie dobrze rozpoznawalnego bociana. Jeśli spotkamy ptaszka, który nie wygląda na żadnego z wymienionych powyżej, można zajrzeć np. do książki Andrzeja Kruszewicza "O ptakach". Z bogato ilustrowanej i pełnej informacji książki można się dowiedzieć, że w mieście oprócz wspomnianych już wróbli czy gawronów, zwykle mieszkają też jaskółki, sikorki, sroki, szpaki czy jemiołuszki. Poza miastem zaś, np. w lesie, można wypatrzyć skowronki, sójki i kukułki. O wszystkich ptakach Kruszewicz opowiada w konkretny i zarazem zajmujący sposób, a dużym atutem książki są wyraźne, realistyczne zdjęcia, które z pewnością pomogą w rozpoznaniu poszczególnych ptaków początkującym ornitologom i wszystkim obserwatorom ptaków.

Dla zaawansowanych

Jeszcze więcej rodzimych, choć w pewnym sensie też trochę egzotycznych ptaków, można znaleźć w "Młodym ornitologu", również autorstwa Kruszewicza. Jest to prawdziwa encyklopedia wiedzy o tym, gdzie obserwować, jak obserwować, no i co oczywiście. Tu już oprócz ptaków bardziej pospolitych i szeroko znanych jak wróbel czy gołąb, można dowiedzieć się więcej np. o lelku, jerzyku, mysikróliku, trznadlu czy remizie. Każdy o tych ptakach kiedyś słyszał, ale mało kto wie, jak one wyglądają. 

W książce znadziemy dużo zdjęć, w sam raz żeby nauczyć się jak poszczególne ptaki wyglądają aby potem wypatrywać ich na spacerze. 

Bardziej zaawansowani miłośnicy ptaków mogą zajrzeć do innej książki Kruszewicza  - 2-tomowych "Ptaków Polski."

 

Do czytania i słuchania

„Trójkowe gawędy doktora Kruszewicza” to książka będąca zapisem ptasich audycji w programie 3 z udziałem A.Kruszewicza, D.Pieroga i W.Manna. Każda audycja to inny (rodzimy) ptak, albo zagadnienie, poczytamy tu o kanarkach, piecuszkach, kraskach czy czajkach, a także o tym jak to się dzieje, że ptaki latają, albo jak się zaczęła przygoda Kruszewicza z ptakami. Opowiadania zachowały charakter gawędy (słychać, że jest to tekst mówiony) co również jest zaletą książki – opowieści są bardziej spontaniczne niż encyklopedyczne. Słychać tu dużą fascynację Kruszewicza ptakami i jego ciepły do nich stosunek. Jest tu wiele opowieści, których nie znajdzie się w żadnej książce, a które świadczą o tym, jak dużo czasu Kruszewicz spędził z ptakami i jak rozległą wiedze o nich posiada.

Dużym atutem „Trójkowych gawęd” są też oczywiście niepowtarzalne i jedyne w swoim rodzaju wstępy Manna, a także dynamiczne i humorystyczne ilustracje S.Twardowskiej.

Kto jest najszybszy, a kto znosi największe jaja?

Na koniec jeszcze książka, która opierając się na ciekawostkach, pomaga zarazem usystematyzować sobie wiedzę o ptakach. Każdy (krótki) rozdział to zarazem odpowiedź na pytanie: Jak ptaki śpią? Czy ptaki mają zęby? Jak ptaki odnajdują drogę nocą? itp. Na wszystkie pytania Kruszewicz odpowiada konkretnie i interesująco, choć z pewnością ogromną zaletą książki są jak zawsze zabawne ilustracje T.Samojlika, obok których trudno przejść obojętnie. 

Tytuł: O ptakach

Autor: Andrzej Kruszewicz

Wydawnictwo: Multico 2011

Wiek: 3+

Tytuł: Młody ornitolog

Autor: Andrzej Kruszewicz

Wydawnictwo: Multico 2014

Wiek: 3+

Trójkowe gawędy doktora Kruszewicza

A.Kruszewicz, D.Pieróg, W.Mann

Multico 2015

Wiek: 10+

Czy podloty to nieloty?

A.Kruszewicz, T.Samojlik

Multico  2018

Wiek: 9+

Kicię Kocię warto znać - i czytać

Kolejna ciekawa seria dla 2-latków wzwyż. Kicia Kocia jest miłą, małą kotką. Przeżywa przygody i problemy typowe dla wieku około przedszkolnego; bawi się na placu zabaw, gotuje, jest chora, boi się burzy, nie może zasnąć. Autorka świetnie przedstawia przygody Kici w cieniutkich książeczkach; tekst jest syntetyczny i nie za długi, problem zarysowany jasno i nie zbyt infantylnie, mama Kici zaś może podpowiedzieć rodzicom co robić w trudnych sytuacjach ("Mamo, pod moim łóżkiem jest potwór!") Ilustracje wyraźne i nieprzeładowane, już 2-latki mogą się na nich skupić.

Tytuł: Kicia Kocia nie może zasnąć

Autor: Anita Głowińska

Wydawnictwo: Media Rodzina 2013

Wiek: 2+

Pierwsza książka w życiu ("Mieszkamy w książce!")

Interaktywna książka dla początkujących, samodzielnych czytelników. Właściwie niewiele w niej jest; mało słów i obrazki też nie jakieś zaskakujące, z drugiej strony sporo emocji i trochę wyrazów, które początkujący czytelnicy sami przeczytają. Można podsunąć tym, którzy zaczynają czytanie, a nie bardzo to lubią, ci którzy lubią mogą przeczytać też.

Po krótce książka jest o tym, jak to świnka Malinka i słoń Leon spotykają się i nagle zauważają, że ktoś się im przygląda (ktoś, czyli czytelnik). Potem krótka rozmowa o mieszkaniu w książce, jego zaletach i wadach. Niepostrzeżenie czytelnik staje się częścią historii w książce i jej dramaturgii. A ponieważ historia jest zabawna, uśmiech na twarzy 6-7 latka gwarantowany (i co najmniej kilkukrotne ponowne czytanie;) 

Tytuł: Mieszkamy w książce!

Autor: Mo Willem

Wydawnictwo: Babaryba 2015

Wiek: 5+

"Orkiestra krowy Zosi"

Historyjka o krowie Zosi zaczyna się dość zwyczajnie, ale z czasem okazuje się, że oprócz zwierząt poubieranych w rozmaite stroje, jest w tej opowieści coś więcej.
Krowa Zosia bardzo lubi śpiewać, więc postanawia wziąć udział w konkursie muzycznym dla zespołów i orkiestr muzycznych. Zaczyna szukać orkiestry, która przyjęłaby ją do swojego grona, jednak na próżno; dla jednych jest zbyt mała (Królewska Harmonia Przeżuwaczy), dla innych za mało elegancka (Muzykalne Kopytka), dla jeszcze innych ma za małe rogi (Klub Muzyczny Zwierząt Rogatych), albo jest zbyt łaciata (Bycza Orkiestra Symfoniczna).. Nikt nie patrzy natomiast na jej zdolności muzyczne. Załamana niepowodzeniem siada przy stoliku w kawiarni i wtedy spotyka kogoś, kto pomoże jej w realizacji marzeń.
"Orkiestra krowy Zosi" to krótka, zabawna książeczka o tym, jak bardzo subiektywna bywa akceptacja innych, oraz że warto iść za swoimi marzeniami pomimo przeciwności.

Tytuł: Orkiestra krowy Zosi
Autor: Geoffroy de Pennart
Wydawnictwo: Muchomor 2016
Wiek: 3+

niezwykłe "Figury" Marii Terlikowskiej i Stanisława Zamecznika

"Co z dwóch trójkątów być może?
Wpierw je zwyczajnie ułożę.
Jeden - to piramida.
I drugi też nam się przyda.
Dodam pustynię, palmę, wielbłąda.." 

Seria 3 małych książeczek zgromadzonych pod wspólnym tytułem "Figury" w sposób prosty a zarazem interesujący opowiada o figurach geometrycznych wokół nas. Trójkąt to żagiel i kawałek dywanu, koła to kółka w pociągu, kule to korale, kwadraty to płytki w chodniku i ściany sześcianu.. Okazuje się, że o geometrii można opowiedzieć w bardzo ciekawy sposób - również graficznie. Ciekawy przykład książeczki i dla przyszłych matematyków i dla artystów;)
"Figury" po raz pierwszy zostały wydane w latach 60. ub. wieku (w tym roku zostały wznowione przez wydawnictwo Warstwy), ale wciąż dobrze się je czyta i ogląda, zachwycają rymy Marii Terlikowskiej, oraz proste a zarazem fantazyjne ilustracje znanego plakacisty i grafika Stanisława Zamecznika.

Warto też sięgnąć po wybór wierszy Jana Brzechwy "Tańcowała igła z nitką". Wśród różnej maści jaskrawych wydań tych klasycznych wierszy, proste i przejrzyste ilustracje Zamecznika ogląda się z prawdziwą przyjemnością.

Tytuł: Figury
Autor: Maria Terlikowska, Stanisław Zamecznik
Wydawnictwo: Warstwy 2016
Wiek: 4+



Tytuł: Tańcowała igła z nitką
Autor: Jan Brzechwa, Stanisław Zamecznik
Wydawnictwo: Dwie Siostry 2021
Wiek: 3+

Prawie się nie boję

Aleksandra Woldańska-Płocińska to autorka ilustracji do znanej serii książeczek o prosiaczku oraz Śnieżku i Węgielku. Maluje wyraźne postaci używając intensywnych kolorów. Niedawno zilustrowała książkę Anny Onichimowskiej "Prawie się nie boję.." - o obawach i strachach, jakie odczuwa dwójka szkolnych dzieci, choć z czasem się okazuje, że nie tylko dzieci, ale i dorośli czasem się czegoś boją. I tak, główny bohater Bulbes czuje strach, kiedy mama spóźnia się odebrać go ze świetlicy, z kolei jego mama co dzień boi się, że stojąc w korku znów spóźni się po syna, koleżanka Bulbesa Hania boi się, że pod jej domkiem w lesie mieszka potwór, itd... Dobrze, że będąc razem można pokonać strach i nawet najgroźniejszego potwora!

 

Tytuł: Prawie się nie boję..

Autor: Anna Onichimowska, il. Aleksandra Woldańska-Płocińska

Wydawnictwo: Ezop 2016

Wiek: 5+

O chłopcu, który wpadł do książki (dlaczego tu jestem?)

Mały chłopiec pojawia się nagle na pustej stronie książki. W miarę jak rośnie, strony robią się coraz mniej puste, przybywa zwierząt, krajobrazów, ludzi. Wciąż jednak nie wie, dlaczego właściwie jest w tej książce? Robi różne rzeczy: jeździ konno, łowi ryby, gra na akordeonie, zdobywa szczyt, zakłada rodzinę i buduje dom. Aż w końcu wyskakuje z książki.... by za chwilę znów do niej powrócić. Już zna odpowiedź na swoje pytanie!

Wesoła książeczka o ważnym życiowym pytaniu. Dużo zwierzątek, co nieco filozofii;)

 

Tytuł: O chłopcu, który wpadł do książki

Autor: Peter Carnavas

Wydawnictwo: Adamada 2013

Wiek: 3+