W.Widłak, P.Pawlak „Sekretne życie Krasnali w Wielkich Kapeluszach”

 We Wrocławiu jest kilkaset krasnali w różnych miejscach, ale te na pl.Teatralnym są szczególne. Tak jakby wyjęte prosto z bajkowego świata, stoją razem przy teatralnej fontannie. I o nich właśnie napisał książkę W.Widłak. Okazuje się, że Krasnale mają swoje imiona – Wierzbownik, Karmiący Ptaki, Puszczający Stateczki, Ogrodniczka i inne. Piękne i refleksyjne są historie Widłaka o zakochanym Krasnalu, lub o Wierzbowniku, który chciał przeczytać wszystkie książki świata. Ciekawa jest też koncepcja książki, choć jak dla mnie Widłak mógłby użyć trochę mniej słów😉.

Zapadają w pamięć ilustracje P.Pawlaka, który jest zresztą autorem projektu wrocławskiej fontanny z Krasnalami. Książkowe ilustracje są w takim samym stylu jak i sama fontanna, stąd odwiedzając ją, można sobie wyobrazić, jak pomnikowe Krasnale nagle zaczynają ożywać…

Sekretne życie Krasnali w Wielkich Kapeluszach

W.Widłak, P.Pawlak

Format 2008

Wiek: 5+

S.Bonini, E.Bouedec „W moim małym świecie”

 Pewnej dziewczynce co noc wydaje się, że wszystko się zmniejsza, albo zwiększa. Boi się, woła rodziców, którzy jednak niewyspani, nie za bardzo umieją jej pomóc. Mama decyduje się więc pójść z córką do psychologa, który z kolei podsuwa jej lekturę „Alicji w Krainie Czarów”..

„W moim małym świecie” to krótka książka z pięknymi ilustracjami. Jej dużą zaletą jest fakt, że w sposób bardzo subtelny pokazuje co robić w przypadku problemów, które przerastają rodzicielskie kompetencje. W gruncie rzeczy pomoc psychologa nie jest w tej książce jakaś spektakularna, zamiast niego mogłaby też być osoba w najbliższym otoczeniu, która potrafi wysłuchać i doradzić. Ciekawy jest też motyw z „Alicją w Krainie Czarów”. Książki przecież bywają swoistym powiernikiem i zwierciadłem równoległego świata, w którym się można przejrzeć i złapać dystans do codzienności.

I jeszcze dygresja. Warto w kontekście dbania o zdrowie psychiczne zwrócić uwagę na kilka spraw. W przypadku problemów dziecka warto oczywiście udać się do specjalisty, dobrze jednak, żeby nie była to osoba z przypadku, ale jakoś sprawdzona lub polecona. Żeby terapia zadziałała, terapeuta musi być naprawdę dobry, pracować w nurcie psychologicznym, który jest potrzebny danej osobie i jeszcze musi pojawić się tzw. „chemia”, czyli nawiązanie unikalnej więzi między terapeutą a pacjentem. To dość dużo, ale warto te wszystkie elementy brać pod uwagę, rozglądając się po szerokim rynku usług terapeutycznych.

W moim małym świecie

S.Bonini, E.Bouedec

Nobell 2023

K.Bogucka „Spacer”

Na spacer zawsze warto. Co prawda zwykle (niby) nic się nie dzieje, ale spostrzegawcze oko może zauważyć całkiem sporo. Płaczące dziecko, człowieka bezdomnego śpiącego na chodniku, chorego w szpitalu, a także panie w kawiarni, piękną dziewczynę idącą chodnikiem, tatuażystkę. Na taki właśnie spacer zaprasza czytelnika autorka książki „Spacer”, K.Bogucka. Choć w „Spacerze” więcej jest twarzy weselszych, to jednak te bardziej dramatyczne postaci przede wszystkim przykuwają uwagę. A o uwagę nie jest łatwo, bo lekko kubistyczny styl malowania Boguckiej wymaga natężenia uwagi i przedarcia się przez artystyczną formę, by odczytać emocje, sytuację.

Na niektórych ilustracjach w książce nie za bardzo wiem, jakie były dokładnie intencje autorki. Zdecydowanie najbardziej podobają mi się te rozkładówki, gdzie jest mało postaci, dużo przestrzeni, a wszystko w stonowanych, jesiennych barwach. Myślę że Bogucka starała się pokazać różnorodność przejawów życia. W tych samych okolicznościach przyrody, jeden człowiek będzie szczęśliwy, a drugi smutny bo coś go gryzie. Choć ludzie na ulicy wydają się wszyscy do siebie bardzo podobni, tak naprawdę każdy niesie z sobą swoją historię, a na spacerze nasze drogi nagle się przecinają.

Sądzę że książki Boguckiej z każdym rokiem będą robiły coraz większe wrażenie. Wśród masy identycznie zilustrowanych książek, czuje się, że Bogucka to Artystka, która nie waha się mówić do czytelnika w sposób bardziej wymagający i nie zawsze wprost. Warto pochylić się nad historiami, które opowiada czytelnikowi. 

Spacer

K.Bogucka

Tako 2020

J.Sarda „Królowa w jaskini”

Pewnego wieczoru Franka czuje, że coś ją ciągnie, żeby wyjść z domu i iść do lasu. Zabiera dwie młodsze siostry (razem to jednak bezpieczniej) i idą. Wchodzą w las, świat przyrody nagle staje się całkiem czarodziejski, a kresem ich wędrówki okazuje się jaskinia, gdzie Franka spotyka….samą siebie, tylko jakąś taką bardziej brudną i dziką.

„Królowa w jaskini” to książka-metafora. W życiu każdej dziewczynki/chłopca następują zdarzenia/spotkania, po których coś się zmienia - sposób patrzenia na świat i na siebie. Często dzieje się to trochę niezauważalnie, jednak z pewnością nieustępliwie, w „Królowej” ta zmiana następuje w tempie ekspresowym, bo w ciągu zaledwie jednej nocy.

Trochę nie podoba mi się, że Franka musiała iść w tym celu do jaskini, miejsca bądź co bądź mrocznego i demonicznego. Jak sadzę chodziło o podkreślenie faktu, że zwykle nie jest do końca jasne, gdzie dziewczynka/chłopiec ma iść, by dojrzeć, zmienić się, odkryć w sobie nowe pokłady energii. Zwykle odbywa się to trochę intuicyjnie, trochę metodą prób i błędów. Co ciekawe, świadomym celem takiej wędrówki zwykle wcale nie jest rozwój/przemiana, ale zwykła życiowa ciekawość; „Umrę, jeśli nie spróbuję!” – mogłaby zawołać bohaterka książki. Jaskinia to też w tym wypadku miejsce trochę ukryte przed wzrokiem dorosłych, co jest nie bez znaczenia, bo

najważniejsze słowo, które pada w jaskini to WOLNOŚĆ. To wolność jest motorem wewnętrznej przemiany; „wreszcie jestem w miejscu, gdzie nie ma kurateli rodziców i mogę wszystko”. I za pewne to nagłe zetknięcie z wolnością powoduje przemianę wewnętrzną.

W odróżnieniu od Franki, młodsze siostry jednak nie są na to gotowe. Ich czas na wyjście z domu rodzinnego jeszcze nie nadszedł.

Mimo wszystko nie wiem do końca, dla dzieci w jakim wieku adresowana jest ta książka. Młodszym dziewczynkom opowiada bardzo mglistą przyszłość, a nastolatki są już zwykle po – zajrzały już przez kilka drzwi, poznały kilka dróg, a przy tym i rozmaity smak wolności. Ilustracje w książce zaś trochę sugerują młodego, wręcz małego odbiorcę.  Również metamorfoza Franki w brudną i dziką dziewczynkę nie jest tu do końca pomocna. Szaleńczo się brudząc, do głosu dochodzą przede wszystkim emocje, przekraczanie granic, ale młodsze dzieci przecież brudzą się chętnie i często😉 Z drugiej jednak strony, za pewne trudno byłoby wyrazić to ilustracyjnie inaczej. W naszej kulturze potargane włosy i brudne ubrania to wciąż symbol zaprzeczania normom, jednak wiele nastolatek raczej źle by się z tak czuło na dłuższą metę.

Ilustracje Sardy bardzo ładne, momentami przypominające malowidła naskalne😉 Ale cóż, trochę sugerują, że dojrzewanie dziewczynki polega na przemianie w małą wiedźmę. Nie wiem, czy to takie fajne i wesołe:(

Królowa w jaskini

J.Sarda

Tako 2023

Wiek: 8+

A.Perepeczko „Jurek Poleszuk”

Czasem chciałoby się, by historia Polski była trochę weselsza, jednak trudno cofnąć czas i zmienić jego bieg. Jednym z trudniejszych momentów w naszej historii był z pewnością 17 września 1939 r. i późniejsze wywózki Polaków do obozów pracy. O tym wszystkim opowiada książka „Jurek Poleszuk” A.Perepeczki. Historia opowiedziana oczami dziecka nie jest aż tak brutalna, a nawet kończy się happy endem. 7-letni Jurek wraz z rodziną zostaje wywieziony w 1940 roku z rodzinnego Płońska do dalekiego Kazachstanu, gdzie początkowo śpi w ziemiance i zbiera na opał krowie kupy. Z czasem los Polaków się polepsza, na mocy amnestii mogą wyruszyć do Turkmenistanu, a potem do Iranu i nawet Południowej Afryki. Tułaczka trwa długo, ale z czasem wracają szczęśliwie do ojczyzny.

Jurek oczywiście nie do końca zdaje sobie sprawę z powagi sytuacji, jednak i jego czasem przytłaczają trudne warunki życia. To, co jednak cenne w tej historii to fakt, że nawet w najtrudniejszych warunkach jest możliwe przetrwanie, a beznadziejna sytuacja może czasem odmienić się na lepsze.

Choć cała historia w książce jest trochę fikcyjna, bo Jurek jako taki nigdy nie istniał, brakowało mi w książce mapki pokazującej tułaczkę Janka po świecie. Łatwiej by było sobie wyobrazić ogrom kilometrów, które pokonał chłopiec i jego rodzina, a wraz z nimi wielu Polaków.

Jurek Poleszuk

A.Perepeczko

Literatura 2022

Wiek: 10+

S.Danowski „Teatr po sąsiedzku”, "Nocny kotek"

Rodzeństwo Pablo i Pia często bawią się pacynkami. Pewnego dnia do domu obok wprowadza się Ricky z cała kolekcją aut i helikopterów. Czy Pablo wciąż będzie się chciał bawić z Pią „lalkami”?

Największe wrażenie w książce "Teatr po sąsiedzku" robią ilustracje. S.Danowski w malarski sposób pokazuje piękne, przytłumione jesienne kolory. Ogrom roślinnych detali, a zarazem zbliżenia na twarze dzieci skutecznie zachęcają, by wczuć się teatr, który rozgrywa się na kartach książki. „Teatr po sąsiedzku” to jedna z najpiękniej zilustrowanych książek wydanych w zeszłym roku.

Puenta tego dość krótkiego opowiadania jest również dobra. Warto być otwartym na innych ludzi, nawet jeśli wydają się inni. I warto pamiętać o pacynkach. Każdy teatr pomaga otworzyć się na uczucia i schowane emocje, a domowe pacynki potrafią czasem mocno przyczynić się do rozwikłania trudnych domowych sytuacji i problemów, zwłaszcza u najmłodszych dzieci.

Równie piękne ilustracje znajdziemy w innej książce Danovwski – „Nocnym kotku”. Artystka pięknie operuje pastelową, trochę jesienną paletą barw. Nie jest to jesień w strugach deszczu i ponura, lecz ciepła i kolorowa, pełna afirmacji życia takiego jakim jest.

Warto przyjrzeć się ilustracyjnym detalom, trochę jakby prosto wyjętym z dziecięcego pokoju, gdzie wyobraźnia nie zna granic a nawet prozaiczna rzeczywistość wydaje się magiczna i pełna ukrytego potencjału. Sama akcja „Nocnego kotka” nie jest niestety specjalnie intrygująca, ale mocno pokazuje dziecięcą wrażliwość i miłość do zwierząt.

Teatr po sąsiedzku

S.Danowski

Tako 2023

wiek: 3+

R.Jedrzejewska-Wróbel, M.Oklejak „Siedmiu wspaniałych i sześć innych, nie całkiem znanych historii”

 Do klasycznych baśni warto wracać i co rusz interpretować je na nowo. Jak wielki, nawet współcześnie, jest w nich potencjał, świadczą choćby książki R.Jędrzejewskiej-Wróbel – niedawno wydane „Baśnie nie dość znane”, oraz wydanych już wiele lat temu „Siedmiu wspaniałych”.

Pewnie najlepsza część z tego tomu to właśnie owych tytułowych „Siedmiu wspaniałych”  - opowieść o tym, jak to siedem koźlątek gnębionych w szkole przez złego wilka, postanawia w końcu sprzeciwić się swojemu oprawcy. Bo o ile samemu jest trudno przeciwstawić się złu, to gdy czuje się za sobą wsparcie grupy sytuacja jest już całkiem inna.

Inne opowiadania też dają do myślenia, nie tylko dzieciom, ale tak właściwie przede wszystkim rodzicom. „Kapciuszek” czyli opowieść o mamie, która nie miała odwagi iść za swoimi marzeniami, „Nie dość blada królewna” to historia innej mamy, która koniecznie chciała mieć idealną córkę, „Trzy obrotne świnki” opowiada o przedstawicielach handlowych, którzy namawiają do kupna coraz większej ilości rzeczy, „Rodzina Żabickich” to historia kłócących i rozwodzących się rodziców, „Wieża sławy” jest o tym, czy lepiej być sławnym, czy lepiej po prostu być sobą i w końcu „O królewnie, która zasnęła”, czyli o tym, że gdy zawiedzie mądrość, cierpliwość i nadzieja, to miłość trwa najdłużej i pozwala przetrwać trudny czas.

Dobrze się czyta opowiadania Jędrzejewskiej-Wróbel. Trochę czuć ducha czasu i modne społecznie tematy, jednak autorka pilnuje się, żeby nie przekroczyć granicy nachalnej dydaktyki, a przy tym bardzo zgrabnie żongluje baśniowymi motywami. Okazuje się, że baśnie ludowe to zdecydowanie nie skansen, a wciąż żywa opowieść, którą można na nowo odczytywać w każdej epoce.

Siedmiu wspaniałych i sześć innych, nie całkiem znanych historii

R.Jedrzejewska-Wróbel, M.Oklejak

Bajka 2019

wiek: 6+